کاربرد پیش بینی مالی در فرآیندهای تأمین مالی

رویه‌های اجرایی تأمین مالی و ابزارهای مربوطه در بازار پول و سرمایه متفاوت هستند. در این مقاله بر رویه‌های اجرایی و ابزارهای مورد استفاده در تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی در بازار سرمایه خواهیم پرداخت و لزوم کسب یکی از مهارت‌های لازم یعنی پیش‌بینی عملکرد و وضعیت مالی آتی شرکت در سال‌های آتی و توجیه‌پذیری تأمین مالی مورد نظر بررسی می‌شود.

روند انتشار اوراق بدهی در بازار سرمایه

رویه اجرایی انتشار اوراق بدهی در بازار سرمایه، بدین‌صورت هست که بانی (شرکت درخواست‌کننده تأمین مالی) یا مشاور عرضه (در صورت وجود)، پس از عقد قرارداد مشاوره و مذاکره با ارکان دخیل در فرایند انتشار از قبیل ضامن، عامل فروش، متعهد پذیره‌نویس (در صورت وجود) و بازارگردان، جهت اخذ موافقت اصولی تأمین مالی از طریق انتشار اوراق مربوطه از سازمان بورس و اوراق بهادار ملزم به ارائه مدارک و مستندات مورد نیاز هستند.

یکی از این مدارک مورد نیاز، بیانیه ثبت اوراق مربوطه به همراه اظهار نظر حسابرس شرکت بانی در خصوص اطلاعات موجود در بیانیه از قبیل شرایط دارایی، ارزش دارایی‌های مبنای انتشار و رعایت سایر مقررات مندرج در دستورالعمل‌ها و همچنین موضوع مورد بحث این مقاله یعنی پیش‌بینی اطلاعات مالی شرکت در دو حالت انتشار و عدم انتشار در طی سال‌های عمر اوراق مربوطه است.

ابزار مورد نیاز در پیش بینی صورت های مالی

ابزار مورد استفاده و فراگیر در پیش‌بینی صورت‌های مالی چه در بازار ایران چه سایر بازارهای نوظهور و توسعه‌یافته جهان هنوز نرم‌افزار اکسل است. علاوه بر نرم‌افزار اکسل، می‌توان زبان‌های برنامه‌نویسی و نرم‌افزارهای دیگر نیز جهت این مقصود استفاده کرد اما هیچکدام تاکنون نتوانستند فراگیری و محبوبیت اکسل را داشته باشند و اکثرا برای مدلسازی جهت پیش‌بینی صورتهای مالی با رویکردهای متفاوت از جمله ارزش‌گذاری، تأمین مالی، افزایش سرمایه، ادغام و تملیک و خریدهای اهرمی هنوز از نرم‌افزار محبوب اکسل استفاده می‌شود، پس فرد مسئول بایستی به مدلسازی مالی در محیط این نرم‌افزار تسلط کافی داشته باشد.

دانش و مهارتهای مورد نیاز مدلسازی

با در نظرگرفتن اشراف کافی به قواعد مدلسازی مالی با رویکرد مورد بحث، فرد مسئول در ابتدای امر بایستی دارای دانش کافی از اصول و قواعد حسابداری (Accounting) باشد تا توانایی خوانش و استفاده درست از آنچه از گذشته تا به امروز به‌طور قطعی اتفاق افتاده را داشته باشد و با استفاده از این اطلاعات تاریخی و حسابرسی‌شده در دسترس و با دانش کافی از روابط بین حساب‌ها، صورت‌ها و همچنین ریزکاوی‌ها، بازدیدها و مصاحبه با مدیران شرکت در راستای پیش‌بینی مالی، عملکرد و وضعیت آتی شرکت را در قالب همان زبان مشترک حسابداری و قابل استفاده برای تمامی مخاطبین در هر قسمتی از محیط اقتصادی ارائه کند.

علاوه بر این، فرد مسئول بایستی سوادی به مراتب قوی‌تر در دانش مالی (Finance) داشته باشد؛ تا بتواند با استفاده از اطلاعات در دسترسی که حسابداری به او اعطا کرده، آینده شرکت را با استفاده از مفروضات، محرک‌های کلیدی، ریسک و عدم قطعیات‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک موجود در محیط خرد و کلان و کاهش جهت‌گیری‌های رفتاری و شناختی برآورد کند.

لذا آنچیزی که قابل تأکید هست، رسیدن به درک درست از همین وجه تمایز بین حسابداری و مالی هست که فرد پیش‌بینی‌کننده و حسابرس مربوطه را دچار چالش می‌کند. در حالی که دو طرف در حال انجام کار خود هستند و این تفاوت دیدگاه در یک نقطه کارا باید به تعادل برسد تا تأثیری مثبت بر تمام ذی‌نفعان این پیش‌بینی داشته باشد.

علاوه بر این، فرد مسئول بایستی با انواع روش‌های رایج‌ تأمین مالی و ابزارها و ویژگی‌های مربوطه، بخصوص ثبت‌های حسابداری و نحوه شناسایی هزینه‌های مالی و جانبی انتشار و همچنین کارکرد و نقطه تأثیر هرکدام از این روش‌ها بر صورت‌ها آشنا باشد و با تحلیل حساسیت و سناریو و سنجش ریسک اعتباری بهترین برآوردها را ارائه دهد.

اهمیت پیش بینی‌های مالی

علاوه‌بر آنچه که دستورالعمل‌ها و رویه‌های اجرایی از یک مشاور عرضه انتظار دارند، شایان توجه هست که کلیه دانش‌پذیران و علاقه‌مندان به این ادراک مهم برسند که خوانش درست و یا کسب مهارت لازم در تهیه این پیش‌بینی‌ها برای چه گروه‌های دیگری لازم و حیاتیست.

شرکت درخواست‌کننده تأمین مالی (بانی)

کارشناس یا مدیر مالی یا سرمایه‌گذاری مربوطه جهت ارائه طرح مورد نظر خود در هیأت‌مدیره، بایستی بتواند بدون نیاز به مشاور، یک فایل اکسل پیش بینی را بخواند یا وضعیت شرکت خود در حالت تأمین‌مالی و عدم تأمین‌مالی برای سال‌های آتی را به‌طور واقعی (به دور از لزوم تأمین‌مالی به هرنحوی) پیش‌بینی کند و از عواقب مثبت و منفی یک تصمیم تأمین‌مالی، سرمایه‌گذاری و همچنین  هزینه‌ها و بازده‌های مربوطه بر حقوق شرکا و طلبکاران شرکت مطلع باشد.

شرکت مشاور تأمین مالی یا بانک سرمایه‌گذاری

کارشناس یا مدیر مربوطه بایستی تمام وظایف علمی و اخلاقی خود را به عنوان یک واسطه‌گر مالی در جهت ارائه بهترین گزارش تحلیلی و تأمین مالی جهت کاهش تضاد منافع بین سرمایه‌گذاران و شرکت درخواست‌کننده به کار گیرد و در پیش بینی‌های خود تمام ریسک‌ها و تأثیرات مثبت و منفی تأمین مالی مربوطه را بر شرکت و بازار لحاظ کند. لذا فرد مسئول بایستی دارای دانش خوب و کارا در حوزه فایننس بوده و مهارت پیش‌بینی را بهتر از هر گروه دیگری مسلط باشد.

سرمایه‌گذاران

به علت جذاب‌ نبودن نرخ اسمی و نقدشوندگی و کارایی عملیاتی-معاملاتی نابالغ بازار بدهی در ایران، عموما از همان بدو انتشار، اوراق بدهی توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت که همان رکن متعهد پذیره‌نویس اوراق را بر عهده گرفته‌اند خریداری می‌شود اما تصمیم‌گیری در خصوص خرید یا عدم خرید، متعهدشدن یا نشدن این اوراق، نیازمند دانش کافی از پیشینه شرکت و تحلیل اعتباری بخصوص ریسک نکول اوراق مربوطه است.

هرچند با وجود رکن ضامن، ریسک‌های مربوطه می‌تواند به صفر میل کند اما یک کارشناس یا مدیر سرمایه‌گذاری قطعا بایستی درک مناسبی از هدف این شرکت و وضعیت مالی آتی بانی و حتی وضعیت آتی ضامن آن در آینده جهت حفظ منافع واحدداران صندوق داشته باشد.

دسته دیگر سرمایه‌گذاران را شرکت‌های سبدگردان یا اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر در نظر می‌گیریم که به عنوان مثال یک شرکت سهامی عام به‌تازگی تأمین مالی انجام داده و اطلاعات مربوطه در کدال افشا شده‌است، آیا تأمین مالی مورد نظر در راستای اجرای طرح توسعه موضوع تامین مالی، در نظر معامله‌گران و نهایتا بر قیمت بازار سهام آن شرکت تأثیر خواهد گذاشت یا خیر؟

لذا اگر یک شخص حقیقی قصد سرمایه‌گذاری در سهام این شرکت با یک بینش درست از عملیات آتی و سودآوری را دارد، علاوه بر پیش‌بینی منافع آتی از طریق روش‌های مختلف ارزش‌گذاری، بیانیه ثبت تأمین مالی، بازدهی واقعی طرح مورد نظر و هزینه‌های واقعی مربوطه را هم مطالعه می‌کند.

پس با در نظر گرفتن همه موارد بالا لزوم و کارکردهای پیش‌بینی صورت‌های مالی با رویکرد تأمین مالی و بخشی از مهارت‌های لازم را متوجه شدیم.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی فرایند انتشار اوراق بدهی در بازار سرمایه و اهمیت پیش‌بینی‌های مالی در این فرآیند پرداختیم. شرکت‌هایی که قصد تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی دارند، موظف به ارائه پیش‌بینی‌های کم خطا و قابل اتکا با رعایت اصول و قواعد مورد نیاز از وضعیت مالی آینده خود هستند. این پیش‌بینی‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.

فرایند پیش‌بینی مالی اغلب با استفاده از نرم‌افزار اکسل و با تکیه بر دانش حسابداری و مالی انجام می‌شود. اهمیت پیش‌بینی‌های مالی فراتر از فرآیند انتشار اوراق بدهی است و برای همه فعالان بازار سرمایه از جمله شرکت‌ها، مشاوران مالی و سرمایه‌گذاران حائز اهمیت است. کسب مهارت در پیش‌بینی مالی به تصمیم‌گیران کمک می‌کند تا آینده کسب‌وکار خود را بهتر پیش‌بینی کنند و برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری انجام دهند.

نویسنده: پدرام یزدانی | مدرس دوره مدل سازی تامین مالی شرکت‌ها در اکسل