افرادی که در بازار سرمایه فعال هستند یا قصد ورود به این بازار را دارند لازم است تا در مورد مفاهیمی همچون مدیریت سبد، سبد گردانی، اوراق بهادار، مدیریت پرتفوی و یا سبد سهام و اوراق بهادار بیشتر بدانند. به‌طور خلاصه اوراق بهادار ابزاری مالی است که ارزش پولی دارد و می‌توان آن را به پول نقد تبدیل کرد.
اوراق بهادار چیست؟
قبل از اینکه به تعریف سبد اوراق بهادار و نحوه مدیریت آن بپردازیم، ابتدا لازم است با مفهوم اوراق بهادار (Securities) و انواع آن آشنا شوید. هر نوع ورقه یا مستندی که تضمین کننده مجموعه‌ای از حقوق مالی برای مالک آن باشد را اوراق بهادار می‌گویند که البته این اوراق توسط مالک آنها قابل نقل و انتقال نیز هستند. اوراق بهادار خود انواع مختلفی دارند که در بخش بعدی به معرفی آنها می‌پردازیم. پس اوراق بهادار، ابزاری مالی است که برای مالک خود، ارزش مالی ایجاد می‌کنند و از طرفی قابل انتقال نیز هستند. لازم به ذکر است که شرکت صادر‌کننده این اوراق را توزیع‌کننده یا صادر کننده می‌گویند.
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار همان‌طور که گفته شد به چند نوع مختلف تقسیم می‌شوند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم تا با دیدی بازتر به سراغ مفهوم مدیریت سبد اوراق بهادار برویم.
اوراق بدهی (Debt Securities)
این نوع اوراق که با نام اوراق قرضه هم شناخته می‌شوند، اسناد بهاداری هستند که با خرید آنها، شرکت صادر کننده تعهد می‌دهد که بهره سالانه (که مبلغی از قبل مشخص شده‌است) را در زمان‌های تعیین شده به مالک آنها پرداخت کند. وقتی زمان سررسید این اوراق فرا برسد نیز، شرکت مربوطه مبلغ اصلی را به دارنده این اوراق پرداخت می‌کند. به‌طور کلی شخصی که اوراق قرضه شرکتی را خریداری کرده باشد، هیچ‌گونه حق مالکیتی در آن ندارد اما حق دریافت سود و همچنین اصل پول خود را دارا است. این اوراق خود به دسته‌های مختلفی همچون اوراق خزانه دولتی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق منفعت، گواهی سپرده، سهام ممتاز و ... تقسیم‌بندی می‌شوند. از آنجایی‌که معمولا شرکت‌هایی با مشکل مالی یا کمبود نقدینگی این اوراق را توزیع می‌کنند، به آنها اوراق بدهی گفته می‌شود.
سهام (Equity Securities)
منظور از مدیریت سبد اوراق بهادار در بیشتر اوقات سبدگردانی است؛ اما سهام چیست؟ سهام متداول‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع اوراق بهادار است. هر شرکتی با توجه به میزان سرمایه خود، تعدادی سهام با ارزش اسمی دارد. هر سهم عادی در بورس اوراق بهادار ارزش اسمی برابر با 1000 ریال دارد. در نتیجه تعداد سهام عادی هر شرکت با تقسیم سرمایه بر ارزش اسمی آن به‌دست می‌آید. شخصی که دارنده سهام عادی باشد، دارای حق مالکیت در شرکت توزیع‌کننده است. هر سهامدار دارای حق رای در شرکت مربوطه است و به‌صورت سالیانه سود آن سهام را دریافت می‌کند و مهم‌تر آن‌که با افزایش یا کاهش قیمت سهام، سهامدار نیز از منافع آن بهره می‌برد. دقت کنید که سهام به دو دسته عادی و ممتاز تقسیم می‌شوند.
اوراق بهادار مشتقه (Derivative Securities)
نوع دیگری از اوراق بهادار که قبل ار مدیریت سبد بهتر است در مورد آنها نیز بدانید، اوراق بهادار مشتقه هستند. قراردادهای مشتقه نوعی قرارداد مالی هستند که ارزش آنها با توجه به دارایی پایه (کالای فیزیکی) یا دارایی مالی مشخص می‌شود. در واقع به اوراقی که ارزش آنها بستگی به دارایی‌هایی دارد که از آنها مشتق می‌شوند، مشتقه می‌گویند. ارزش این اوراق با توجه به نوسانات دارایی‌های مبنا حساب می‌شود؛ این دارایی‌های مبنا می‌توانند طلا، ارز، سهام، کالا و ... باشند.
نوع دیگری از اوراق بهادار نیز وجود دارد که به آنها اوراق ترکیبی (Hybrid Securities) گفته می‌شود و در واقع ترکیبی از اوراق بدهی و سهام هستند.
.png)
سبد سهام یا پرتفوی چیست؟
سبد دارایی‌ها وقتی به‌وجود می‌آید که شخص، سهم‌های مختلفی را از صنایع گوناگون خریداری کرده باشد؛ در این حالت سبد مربوط به سهام یا پرتفوی تشکیل می‌شود. سبدی که به درستی انتخاب شود کیفیت سرمایه‌گذاری و احتمال سود را افزایش داده، خطر ضرر را کاهش می‌دهد و از تک سهم شدن در بازارهای مالی نیز پیش‌گیری می‌کند.
صندوق های سرمایه‌گذاری متداول‌ترین مکان برای ایجاد سبد دارایی هستند که سرمایه‌گذاری حرفه‌ای را با خرید سهم‌های متفاوت از صنعت‌های متفاوتی مانند حمل و نقل، دارو سازی، ساختمان، ایران خودرو، بانک و ... انجام می دهند که قطعا هر کدام از این سهام بازدهی مالی کاملا متفاوتی دارند و در اینجا مفهومی به نام مدیریت سبد یا مدیریت پرتفوی شکل می‌گیرد. در تعریفی کلی، سبد سهام یا سبد پرتفوی هر شخصی، ناشی از عملکرد و متدی است که وی بر اساس آن، سبد دارایی‌های خود را پر می‌کند.
بوت کمپ پایتون در دنیای مالی
استراتژی‌های مدیریت سبد سهام
بسیاری از افراد در مدیریت سبد سهام بورس خود با مشکلات کوچک و بزرگی روبرو هستند. در این‌گونه مواقع استراتژی‌های این مقوله، کمک‌کننده هستند و می‌توانند فرد را در تشکیل سبدی با هدف رسیدن به بیشترین سود و کمترین ضرر یاری کنند. این استراتژی به شخص کمک می‌کند تا مدیریت سهام را به بهترین شکل انجام دهد و بتواند با سهام مختلفی که از صنایع متنوع خریداری کرده است، سبدی با کمترین ریسک و بیشترین سود برای خود ایجاد کند.
قطعا هر کدام از سهامداران عرصه بورس در برابر ریسکی که متحمل می‌شوند خواهان کسب بازدهی یا سود از این بازار هستند و بهکارگیری استراتژی مدیریت سبد سهام می‌تواند در این امر بسیار کمک‌کننده بوده و تا حد زیادی خیال فرد را راحت کند.
در واقع استراتژی به‌کار گرفته شده باعث می‌شود که شخص کنترل دقیق‌تری بر چیدمان و انتخاب سهام از صنایع و شرکت‌های مختلف داشته باشد و این موضوع سبب می‌شود که در بازه‌های زمانی گوناگون سبد مربوط به سهامهای سود‌ده بوده و باعث کسب درآمدی معقول برای سهامدار شود. از طرف دیگر به‌کار‌بردن یک استراتژی سبد سهام بد می‌تواند حتی باعث از بین رفتن اصل سرمایه شخص شود. در نتیجه اگر استراتژی مناسبی را به‌کار بگیرید و تحت تاثیر هیجانات و نوسانات زودگذر بازار نباشید، در کوتاه مدت و مخصوصا میان مدت و بلند مدت به سود خوب و مناسبی دست خواهید یافت.
مدیریت سبد سهام یا مدیریت پرتفوی چیست؟
مدیریت سبد سهام یا مدیریت پرتفوی به انجام معاملات بورسی با در نظر گرفتن فاکتورهای سیاسی، اقتصادی و ... و با بهکارگیری استراتژی‌های سهام حرفه‌ای و همچنین بهره بردن از ابزار و متدهای تحلیل مانند تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی می‌گویند.
یکی از وظایف بسیار مهم سهامداران و شرکت‌ها، مدیریت پرتفوی یا مدیریت دارایی است. به این معنی که باید بتوان به شیوه‌ای اصولی، تهدیدها و فرصت‌ها، نقاط قوت و ضعف و ... را در انتخاب بدهی در برابر سرمایه، رشد در برابر اطمینان شناسایی کرد و در کل انتخاب‌هایی در جهت افزایش بازدهی و سود بیشتر داشته باشند. یکی از عبارات بسیار معروف که همیشه در کنار مدیریت سبد از آن یاد می‌شود اصطلاح زیر است:
«همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید.»
این اصطلاح اشاره به این دارد که باید در تشکیل سبد سهام و پرتفوی خود، سهم‌های متنوعی را انتخاب کرده به نحوی که بازده سرمایه گذاری را به حداکثر و ریسک آن را به حداقل ممکن کاهش داد.
سبدگردانی چیست؟
بعد از آشنایی با مفهوم اوراق بهادار، استراتژی مدیریت سبد سهام یا مدیریت پرتفوی در این بخش می‌خواهیم راجع به مفهومی آشنا به نام سبدگردانی صحبت کنیم. سبدگردانی یعنی چه و سبدگردان به چه فردی گفته می‌شود؟
طبق قانون بازار اوراق بهادار، به شخصیتی حقوقی که طی قراردادی رسمی و مشخص برای کسب سود بیشتر، اوراق بهادار سهامدار را خرید و فروش می‌کند، سبدگردان گفته می‌شود.
به عبارتی دیگر سبدگردانی یعنی سپردن سهام خود به شخصیتی حقوقی و مجاز؛ تا وی به جای فرد برای خرید، فروش یا نگهداری سهام تصمیم‌گیری کند.
با توجه به این گفته‌ها لازم است که سبدگردان تجربه و تخصص بالایی داشته باشد و بتواند دارایی‌های سهامدار را به شیوه‌ای صحیح و مناسب در جهت کسب بیشترین سود در سبد مربوط به سهام بچیند. دقت کنید که مالکیت سبد مربوط به سهام با سهامدار اصلی است و سبدگردان تنها آن را مدیریت کرده و درصدی را به عنوان کارمزد برای خود برمی‌دارد.
از مزایای سبدگردانی می توان به این نکته اشاره کرد که شما از توان حرفه‌ای و تخصصی مدیر سبد و مشاوران با تجربه برای مدیریت دارایی خود بهره می‌گیرد و لازم نیست خود شما به‌طور مستقیم درگیر اصطلاحات و سختی‌های مدیریت سبد سهام شوید.
سخن پایانی
هر شخصی که پا به دنیای بورس می‌گذارد و اقدام به خرید سهام می‌کند، لازم است با مفاهیم اصلی این بازار همچون اوراق بهادار، انواع آن، مدیریت سبد، مدیریت پرتفوی، سبدگردانی، استراتژی‌های سبد سهام و دیگر عبارات و اصطلاحات به‌خوبی آشنایی داشته باشد تا بتواند سود خوبی را از سبد مربوط به سهام خود کسب کند. در این مقاله به طور کامل به تعاریف و بررسی هر کدام از مفاهیم بالا پرداخته شد.
مشاوره رایگان