واقعیت اینست که در مقام تئوری، ارزشگذاری و تحلیل صنایع و تحلیل بنیادی از اعضای یک خانواده به شمار می‌روند و هر دو در پی یافتن ارزش بنیادی (Fundamental Value) یک شرکت می‌باشند، اما به اعتقاد ما این دو در مقام عمل و به نحویکه امروز در بازار سرمایه کشور انجام می شوند با یکدیگر تفاوت اساسی دارند.
1- ارزشگذاری به دنبال توسعه بینش و تحلیل مدل و مفهوم کاسبی و برآورد ارزش یک شرکت است، اما تحلیل بنیادی عمدتاً به دنبال چیدن فایل اکسل و برآورد تعدیل سود خالص (EPS) یک شرکت است. تمرکز ارزشگذاری بر توسعه بینش است نه توسعه ابزار.
2- هر دو به ارزیابی و خرید و فروش سهام یک شرکت ختم می‌شوند اما کاربرد ارزشگذاری به انتخاب سهام مناسب خلاصه نمی‌شود؛ برای روشن شدن موضوع چند سؤال و چالش روز بازار سهام کشور را برای شما مطرح می‌کنیم.
تصور کنید:
از نگاه کلان از شما بپرسند به نظر شما به صورت ساختارمند چه عواملی باعث رشد بازار سهام در فواصل میان مدت و بلندمدت در بازار سهام کشور طی یک دهۀ گذشته شده است؟
یا از منظر خُرد از شما بپرسند به نظر شما چرا ضریب قیمت به سود خالص (P/E) در بازار سهام ما 8 مرتبه است و چرا نباید 20 مرتبه و به اندازه ضریب P/E املاک مسکونی کشور باشد؟
یا از شما بپرسند به نظر شما چرا ضریب P/E صنعت فلزات اساسی و پالایشگاهی حدود 5 مرتبه، صنعت پتروشیمی 7 مرتبه، دارویی 9 مرتبه و دامپروری 15 مرتبه و ... است؟
یا از شما بپرسند به نظر شما چرا در یک برهه تمرکز تحلیگران و فعالان به سودآوری شرکت‌هاست و در یک برهه دیگر به خالص ارزش روز داراییها و در برهه دیگر به مقایسه ارزش سهام شرکت موردنظر با ارزش سهام شرکت مشابه خارجی!؟ یا از نگاه درون شرکت از شما بپرسند به نظر شما فلان شرکت چه سیاست های یکپارچه ای را برای فروش، بازاریابی و بهای تمام شده و مدیریت موجودی اتخاذ کند که سود خالص و ارزش سهام از X به 2X افزایش یابد؟
یا از شما بپرسند به نظر شما قیمت منصفانه عرضه اولیه سهام (IPO) یا قیمت منصفانه معامله کنترلی و بلوکی یک شرکت یا قیمت سهام دو شرکت برای معاملۀ ادغام (Merge) چند باشد؟
یا از شما بپرسند به نظر شما سهام فلان شرکت خصوصی (Private) – سهام شرکتی که قیمت تابلو در بازار ندارد – برای واگذاری به منظور جبران خدمات کارکنان به چه قیمتی به ایشان واگذار شود؟
یا از شما بپرسند به نظر شما آیا شرکت‌های بازار سهام کشور سود اقتصادی (Economic Profit) دارند و چرا؟ و آیا اجرای طرح توسعه در امروز اقتصاد ما توجیه مالی و اقتصادی دارد؟ و چرا؟
ارزشگذاری علاوه بر ارزیابی خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری به دنبال یافتن پاسخ به چرایی‌ها و توسعه چارچوب بینش و دیدگاهی روشن و در عین حال منسجم است که با آن نه تنها بتوانید در بازار سهام تحلیل و سرمایه‌گذاری کنید بلکه این قابلیت را داشته باشید که به تمام این سؤالات پاسخ دهید و برای بسیاری از چالش های روز خرد و کلان بازار راهکار ارایه دهید.
ناگفته نماند مواردی که عنوان شد به معنی نفی تحلیل صنایع و تحلیل بنیادی نیست بلکه اتفاقاً تحلیل بنیادی و تحلیل صنایع برای ارتقا کارایی بازار به شدت مورنیاز است و به عنوان یکی از ورودی های اصلی ارزشگذاری شرکت ها محسوب می شود اما محدوده کاربرد و تمرکز ارزشگذاری و تحلیل بنیادی بسیار متفاوت است. بنابراین، به نظر ما هم تحلیل بنیادی و تحلیل صنایع مفید است هم ارزشگذاری.
اگر صرفاً به دنبال یافتن تعدیل EPS در صنایع مختلف به منظور معامله سهام هستید، کسب مهارت‌های تحلیل بنیادی به صورتیکه امروز در بازار ما انجام می‌شود مناسب شماست؛ ولی اگر علاوه بر یافتن ارزش در شرکت‌های مختلف به منظور معامله سهام علاقه‌مند به توسعه دیدگاه روشن و منسجم برای توضیح رخدادهای بازار سهام، نجات از سردرگمی‌های رایج و ارایه راهکار برای چالش های بازار سرمایه کشور در سطوح خرد و کلان هستید، ارزشگذاری پاسخگوی نیازهای شما خواهد بود.
مشاوره رایگان